Ratownictwo Chemiczne

Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych

Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych ze względu na trudność doboru kryteriów podziału jest niezwykle skomplikowana, i dlatego trudna do przeprowadzenia. Najbardziej dogłębna klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana jest w załączniku do europejskiej umowy o transporcie materiałów niebezpiecznych ADR.

W ratownictwie chemicznym obowiązującym terminem na określenie źródeł zagrożeń jest termin materiały niebezpieczne. W dziedzinach które na co dzień nie funkcjonują w sieci ratowniczej, ale prowadzą szkolenie stanów osobowych i przygotowania w zakresie ratownictwa chemicznego tzn. w wojsku i obronie cywilnej obowiązuje bardzo przydatny termin toksyczne środki przemysłowe -TSP. Pozwala on mianowicie wykluczyć wszelkie awarie o zasięgu lokalnym i miejscowym spowodowanym np. przez mało toksyczne materiały niebezpieczne. Zgodnie z powyższym tą część materiałów niebezpiecznych, które mogą spowodować zagrożenia powszechne przyjęto w tej pracy zaliczać do toksycznych środków przemysłowych. Najważniejszą zatem ich cechą jest skala powodowanych przez nie zagrożeń, stwarzająca powszechne niebezpieczeństwo dla ludzi i środowiska.

Celem jaki postawiono sobie w tej witrynie, jest poddanie analizie właśnie tej wąskiej grupy środków toksycznych (TSP) wyodrębnionej z kilku tysięcy materiałów niebezpiecznych.

Zakres znaczeniowy omawianych terminów jest zatem odmienny. Z powyższego wynika że TSP należy traktować jako najbardziej niebezpieczną podgrupę materiałów niebezpiecznych, a w skład tych drugich wchodzą oprócz substancji chemicznych również wszelkie przedmioty, materiały opakowania.

Do tak wyodrębnionej wąskiej grupy TSP nie wchodzą zatem między innymi:

materiały wybuchowe;

materiały promieniotwórcze;

materiały zakaźne;

pojemniki i opakowania.

Tą wąską grupą materiałów niebezpiecznych w postaci TSP, można zdefiniować za pomocą co najmniej trzech kryteriów:

Odznaczanie się najwyższą toksycznością;

Szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu;

W razie awarii skala zagrożeń miałaby charakter ponad lokalny (powszechny).

TSP zatem na podstawie powyższego to substancje chemiczne które ze względu na silne własności toksyczne i szeroką skalę stosowania mogą spowodować powstanie zagrożeń powszechnych.

Ze względu na metody niszczenia i neutralizacji analizowane TSP podzielono na trzy grupy w sposób przedstawiony na rysunku 3, natomiast w tabeli 03 wymieniono ich nazwy chemiczne. Wyodrębniono tu grupę około pięćdziesięciu najbardziej toksycznych substancji chemicznych, których odparowanie, rozlew lub rozsyp może spowodować poważne awarie o skażeniu środowiska w skali ponad lokalnej.

Dobór tych substancji zgodnie z przyjętymi wyżej kryteriami wynika nie tylko z ich największej toksyczności, ale także ze względu na wysoką skalę ich zastosowań w różnych gałęziach przemysłu. Tabela przedstawiona powyżej obrazuje w pewnym stopniu zagrożenia w tych województwach, wynikający z rozmieszczenia toksycznych substancji na ich terenie. Nie uwzględnia ono jednak zagrożeń związanych z transportem TSP drogami kolejowymi i samochodowymi..

Nazwy chemiczne powszechnie stosowanych w Polsce substancji niebezpiecznych mogących spowodować zagrożenia powszechne.

GAZY	CIECZE	CIAŁA STAŁE
SPRĘŻONE TLENEK WĘGLA TLENEK AZOTU	ŁATWOPALNE ACETON ALKOCHOL BUTYLOWY BENZEN CHLOROBENZEN CHLOROPREN CYKLOHEKSANON ETYLOBENZEN KSYLEN TLENEK PROPYLENU TOLUEN	ŻRĄCE: WODOROTLENEK POTASU WODOROTLENEK SODU WĘGLAN SODU SIARCZEK SODU TLENEK WAPNIA
SKROPLONE: AMONIAK CHLOR DWUTLENEK SIARKI FOSGEN SIARKOWODÓR TLENEK ETYLENU CHLOREK ETYLU CHLOREK METYLU DWUTLENEK WĘGLA	TRUJĄCE: ANILINA CYJANOWODODÓR CZTEROCHLOREK WĘGLA DWUSIARCZEK WĘGLA TLENOCHLOREK FOSFORU TRÓJCHLOROETYLEN CHLOROFORM CHLOROPIKRYNA	TRUJĄCE: AZOTYNY ALKALICZNE FENOL CYJANEK SODU CYJANEK SODU
ROZPUSZCZONE: ACETYLEN AMONIAK CHLOROWODÓR FORMALDECHYD FLUOROWODÓR	ŻRĄCE: KWAS AZOTOWY KWAS FOSFOROWY KWAS SIARKOWY KWAS SOLNY ŁUG SODOWY WODA AMONIAKALNA	CHLOREK BIELĄCY
RAZEM 16	23	10
OGÓŁEM 50