CHARAKTERYSTYKA GAZOWYCH TSP

Cechy charakterystyczne dla gazowego stanu skupienia wynikają z faktu, że cząsteczki w tym stanie skupienia nie są wzajemnie powiązane siłami przyciągania i poruszają się swobodnie, zapełniając dostępną im objętość w sposób jednorodny. To właśnie ta właściwość toksycznych gazów powoduje, że stwarzają one największe zagrożenia dla życia człowieka. Gazy te magazynowane i transportowane są w postaci skroplonej i dopiero z tej postaci w wyniku awarii przedostają się do atmosfery poprzez przejście z fazy ciekłej do gazowej. Procesowi zmiany faz dokonywanemu w powietrzu towarzyszą zjawiska fizyczne których znajomość jest niezbędna dla służb ratowniczych. Wynikają one z faktu, że powietrze staje się ośrodkiem określanym parametrami pogodowym takimi np. jak temperatura i wilgotność. Powietrze zatem jest tym medium które przekazuje ciepło parowania dla toksycznego gazu, oraz zawiera parę wodną kondensującą się w postaci lodu na ścianach zbiornika schładzanego przez proces awaryjnego parowania. Oblodzone krawędzie uszkodzonych zbiorników mogą chwilowo ograniczyć intensywność procesu parowania toksycznego gazu, utrudniając jednak prowadzenie akcji ratowniczej. Aktualne warunki pogodowe mają zasadniczy wpływ na prędkość i zakres rozprzestrzeniania się gazowych TSP. Niska temperatura powietrza może nawet kilkakrotnie wydłużyć czas parowania skroplonego gazu, a pionowa stateczność powietrza ma zasadniczy wpływ na zasięg stref skażeń. Naukowe opracowanie takich zagadnień powinno być przedmiotem inżynierii katastrof, która powinna umożliwić zaprojektowanie całej technologii akcji ratowniczej, w rozbiciu co do jednostkowej operacji ratowniczej.

Właściwości chemiczne analizowanych gazowych TSP, oraz ich zastosowanie i otrzymywanie przedstawiono w poniższej tabeli.

NAZWA

WŁAŚCIWOŚCI

OTRZYMYWANIE

ZASTOSOWANIE

TLENEK WĘGLA CO

nazwa zwyczajowa czad, bezb. gaz, bezwonny, t.w.-191,5° , trudno rozp. W wodzie, silnie trujący wdychany łączy się z hemoglobiną krwi, która traci zdolność pobierania tlenu, pali się niebieskim płomieniem, tworząc dwutlenek węgla; ma własności redukujące; występuje w gazach kopalnianych.

Otrzymywany przez spalanie węgla w warunkach utrudnionego dostępu tlenu; jako składnik gazu wielkopiecowego

do wielu procesów przemysłowych syntezy Fischera i Tropscha, otrzym. alkoholu metylowego, kwasu mrówkowego, kwasu akrylowego i jego estrów, cyjanowodoru, fosgenu, karbonylków i in.), jako składnik gazu świetlnego i generatorowego do celów grzejnych.

TLENEK AZOTU

 

 

 

AMONIAK

 

bezbarwny gaz o ostrej woni, t.w. -33° , rozp. w wodzie z wytworzeniem słabego roztworu zasadowego stała dysocjacji 1,8x10-5 ; występuje w przyrodzie jako produkt procesów gnicia ciał białkowych.

Otrzymywany metodą syntezy z azotu i wodoru pod wysokim ciśn.(ok. 200 at w metodzie Habera i Boscha, do 1000 at w metodzie Claudea) w temp.kilkuset stopni na katalizatorach

wyrób soli amonowych, nawozów sztucznych, w produkcji sody, kwasu azotowego, w chłodnictwie ze względu na bardzo duże ciepło parowania

CHLOR

 

żółtozielony gaz o charakterystycznej duszącej woni, rozp. w wodzie z wytworzeniem wody chlorowej t.t.-103° t.w.-34,6° ; chemicznie bardzo aktywny, ma własności utleniające; jest trujący - działa drażniąco na drogi oddechowe

otrzymywany technicznie przez elektrolizę chlorku sodowego lub potasowego

ma szerokie zastosowanie do wyrobu wielu związków chemicznych, do ekstrakcji złota, do produkcji organicznych chlorowcopochodnych, do bielenia włókien i chlorowania wody.

DWUTLENEK SIARKI SO2

 

bezb.gaz o ostrej duszącej woni, t.w.-10° ,cięższy od powietrza, trujący dla ludzi zwierząt, mikroorganizmów, niektórych bakterii i pleśni, szkodliwy dla roślin; rozpuszcz się w wodzie z wytworzeniem słabego kwasu siarkawego

otrzymywany przez spalanie siarki, spalanie pirytu w sposób ciągły w piecach mechanicznych w temp 800°

zastosowany do produkcji kwasu siarkowego i różnych soli, w produkcji celulozy, jako środek bielący w przemyśle tekstylnym i papierniczym, jako środek dezynfekcyjny w przemyśle spożywczym.

FOSGEN COCL2

 

tlenochlorek węgla bezbarwny gaz t.w.8° , trudno rozpuszczalny w wodzie bardzo trujący od 1916r.stosowany jako gaz bojowy

powstaje w reakcji tlenku węgla z chlorem

stosowany w syntezie barwników

SIARKOWODÓR H2S

bezb.gaz t.w.-60° o przykrej woni, bardzo trujący; rozp w wodzie z wytworzeniem wody siarkowodorowej; ma właściwości redukujące; występuje w przyrodzie jako produkt gnicia ciał białkowychi w niektórych wodach mineralnych.

Otraymywany działaniem kwasów na siarczki

zastos.jako reduktor i syntezie organicznej

TLENEK ETYLENU CH2CH2O

bezb.ruchliwa ciecz o t.w.12° , o zapachu eterycznym,rozpw wodzie

oyrzymyw.z etylenochlorohydryny przez odszczepienie chlorowodoru pod wpływem mocnych zasad lub przez utlenianie etylenu w temp 220-280°

stosowany do otrzymywania glikolu, trójetanoloaminy, emulgatorów, plastyfikatorów, środków piorących

CHLOREK ETYLU CH2=CHCl

bezb.gaz t.w.-12° , w obecności inicjatorów polimeryzuje tworząc polichlorek winylu

otrzymywany z acetylenupoprzez przyłączanie chlorowodoru w obecności chlorkó metali jako katalizatorów

stosowany do otrzymywania polichlorku winylu

CHLOREK METYLU CH3Cl

 

bezb.gaz o t.w.-23,7° ,

otrzymywany przez bezpośrednie działanie chloru na metan w wyższej temperaturze i pod ciśnieniem

stosowany jako środek chłodzący

DWUTLENEK WĘGLA CO2

bezb.gaz, bez zapachu, niepalny, cięższy od powietrza, przechowywany jest w postaci skroplonej wylewany z butli zestala się na tzw. suchy lód wówczas sublimuje w temp

-78,5°

otrzym.przez spalanie koksu, rozkład kamienia wapiennego

stosowany do wyrobu sody amoniakalnej, w cukrownictwie,do produkcji wody sodowej, do wytwarzania suchego lodu, do wypełniania gaśnic w chłodnictwie

ACETYLEN CHCH

bezb.gaz w stanie czystym bezwonny, techniczny ma przykrą woń zanieczyszczeń związkami fosforu i siarki t.w.-82; rozp. w acetonie, słabiej w wodzie i alkoholu, posiada wysokie ciepło spalania i tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe

otrzymywany z karbidu działaniem wody, przez rozkład metanu w łuku elektrycznym lub przez częściowe utlenianie

stosowany do spawania i cięcia metali, do wyrobu sadzy, jako surowiec do produkcji aldehydu octowego, alkoholu etylowego, acetonu, kwasu octowego, akrylonitrylu, chlorku etylu, octanu etylu i in.

CHLOROWODÓR HCl

 

bezb.gaz dymiący w wilgotnym powietrzu, o ostrej, duszącej woni, cięższyod powietrza,niepalny,t.w.-85° ,t.t.-112° , bardzo dobrze rozp.w wodzie z wydzieleniem ciepła i wytworzeniem kwasu solnego

otrzymywany działaniem kwasu siarkowego na sól kamienną lub w bezpośredniej syntezie z chloru i wodoru

stosowany do produkcji kwasu solnego, bezpośrednio do niektórych syntez organicznych np. otrzymywania chlorku etylu z acetylenu

FORMALDECHYD

HCHO

bezb. gaz nieco gęstszy od powietrza o duszącej woni, t.w.-21° , rozp. w wodzie (400 obj. HCHO w 1 obj. Wody); ok. 40% roztwór zwany jest formaliną

otrzymywany przez utlenianie alkoholu metylenowego w obecności katalizatorów

stosowany jako środek dezynfekujący i bakteriobójczy, do wyrobu tworzyw syntetycznych (fenolowych, mocznikowych, melaminowych, galalitu, i in)

FLUOROWODÓR HF

bezb. gaz o ostrej woni, t.w. 19,45° , rozp. w wodzie z wydzieleniem ciepła i wytworzeniem kwasu fluorowodorowego, z dwutlenkiem krzemu reaguje tworząc kwas fluorokrzemowy, co powoduje trawienie szkła

otrzymywany z fluorytu przez działanie kwasem siarkowym w temp 130°

stosowany do wyrobu kwasu fluorowodorowego, syntezy związków fluoroorganicznych (np. freonów), otrzymywania katalizatorów i do produkcji fluoru

PODSTAWOWE DANE RATOWNICZE DLA GAZOWYCH TSP

NAZWA

WYBUCHOWOŚĆ

% obj

STĘŻENIA NIEBEZPIECZNE mg/m3

ROZPUSZ-CZALNOŚĆ

NEUTRALIZACJA

 

dolna granica

górna granica

najwyższe dopuszczalne stężenie

stężenie niebezpieczne

stężenie śmiertelne

W WODZIE kg/m3

 

1

2

3

4

5

6

7

8

AMONIAK

 

15

28

20

350

1700

520

woda

rozcieńczony kwas siarkowy lub solny

CHLOR

nie dotyczy

nie dotyczy

1,5

90

200

7,26

woda z tiosiarczanem sodu

tiosiarczan sodu

TLENEK WĘGLA

12,5

74

35

1 650

3 500

2,32

spalanie

FOSGEN

nie dotyczy

nie dotyczy

0,5

8

100

rozkład

wapno sodowe

DWUTLENEK SIARKI

nie dotyczy

nie dotyczy

20

260

10 000

106,4

mleko wapienne, wodorotlenek sodu

SIARKOWODÓR

4,3

45,5

10

420

750

4,4

chlorek żelazowy, podchloryn sodu, siarczan żelaza, wapno chlorowane

TLENEK ETYLENU

3

100

1

1 140

111 000

bardzo dobra

sorbenty, woda

CHLOREK METYLU

7,6

19,7

20

brak danych

brak danych

4,02

spalanie

CHLOREK ETYLU

4

22

30

brak danych

500 000

trudno rozpuszczalny

spalanie

CHLOROWODÓR

nie dotyczy

nie dotyczy

5

140

1 400

823,1

wapno mielone

FLUOROWODÓR

nie dotyczy

nie dotyczy

0,5

25

450

nieograniczona

soda kalcynowana, wapno palone

KONTAKT

ratownictwo [małpka] chem.pl