PODZIAŁ KATASTROF

Człowiek wielokrotnie podejmuje różnego rodzaju ryzykowne działania stając często w obliczu różnorakiego niebezpieczeństwa, w którym zagrożone jest jego życie, mienie i środowisko. To nieuchronne i akceptowalne ryzyko zobowiązuje organizatorów tych działań do niesienia pomocy ludziom ich mieniu i środowisku, w każdym zdarzeniu powodującym takie niebezpieczeństwo. W związku z powyższym przewidując powstawanie określonego rodzaju zagrożeń człowiek zaczyna przygotowywać się do prowadzenia zorganizowanych działań ratowniczych których celem jest niesienie pomocy innym w niebezpieczeństwie. Zorganizowane działaniaratownicze aby mogły skuteczne i osiągnąć swój cel wymagają uwzględnienia specyfiki zagrożeń które stawiają człowieka jego mienie i środowisko o obliczu niebezpieczeństwa.

Zagrożenia te są potencjalnie możliwymi zdarzeniami, które po zaktywizowaniu stają się kataklizmami, klęskami żywiołowymi czy też katastrofami, wypadkami, awariami cywilizacyjnymi. Wraz z powszechnie obserwowaną coraz większą skalą zagrożeń cywilizacyjno-środowiskowych (rysunek1) wzrasta też rola różnego rodzaju odpowiadających im działań ratowniczych(rysunek2)
 

Działalność ratownicza jako zorganizowane niesienie pomocy ludziom w nadzwyczajnych zagrożeniach ich życia, obejmuje zatem wszelkie zdarzenia nagłe które zaszły w wyniku klęsk żywiołowych, działań wojennych i katastrof cywilizacyjnych. Oczywistą sprawą jest przy tym fakt że działania wojenne spowodują wielokrotne spotęgowanie zagrożeń cywilizacyjnych, a tym samym będą wymagać jakościowo innych niż obecnie przewidywane nakładów na ratownictwo. 

Rysunek 2:Rodzaje działań ratowniczych

Nie wchodząc w szczegóły terminologiczne analizowane już gdzie indziej, można powiedzieć że każdy rodzaj działań ratowniczych zajmuje się specyficznym dla danego zagrożenia rodzajem niebezpieczeństwa. Działania ratownicze jako reakcja na sytuacje skażeń przyjęto nazywać ratownictwem chemicznym. W sytuacjach gdy skażenia nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia dla życia ludzkiego, a działania dotyczą w głównej mierze odpadów awaryjnych wyróżnia się również ratownictwo ekologiczne, które można potraktować jako szczególny przypadek ratownictwa chemicznego realizowanego dla potrzeb likwidacji skutków skażeń środowiska naturalnego. 

Niniejsza strona dotyczy przygotowania (preparacji) działań ratowniczych w zakresie ratownictwa chemicznego, które jest niesieniem pomocy ludziom w niebezpieczeństwie oraz ratowaniu ich mienia i środowiska w sytuacji skażeń na obszarach lądowych. W zasadzie nie będą w niej analizowane drobne incydenty wypadkowe, a raczej sytuacje w których działania ratownictwa chemicznego będą dotyczyć dużych stref skażeń, które stwarzają sytuacje zagrożeń powszechnych. W związku z powyższym wydaje się konieczne, aby dokonać precyzyjnego określenia skalizdarzeń awaryjnych. Umożliwiło by to odróżnienie drobnej awarii chemicznej od awarii będącej katastrofą chemiczną. Dokonamy tego zgodnie z propozycjami wprowadzenia pięciostopniowej skali poważnych awarii chemicznych opracowanej ostatnio przez Dokumentacyjny Ośrodek Unii Europejskiej w Zakresie Ryzyka Przemysłowego w Isprze. Klasyfikacja ta została przedstawiona w tabeli 1

Tabela 1. Klasyfikacja chemicznych awarii przemysłowych

Przyjęto w niej pięciostopniową skalę zdarzeń awaryjnych, z których przedmiotem dalszych analiz będą zdarzenia o największym zasięgu i powadze zagrożeń, które tu nazwiemy zgodnie z polskim prawem poważną awarią. Wynika z powyższego że miano katastrofy chemicznej zarezerwowane jest dla zdarzeń 5 poziomu wagi.

Algorytm obliczania wskaźników definicyjnych w tabeli 1 można przedstawić w postaci wzoru:

W=(Z,S,R)

Gdzie 

Z- jest miarą zagrożeń

S- oznacza poziom skutków

R- oznacza zakres przyjętych środków ratowniczych.

Wartości powyższych wskaźników przedstawiono w tabelach 2-4

Parametry Z i S pozwala określić rzeczywistą wielkość skutków awarii, gdyż są funkcją ilości i rodzaju substancji która została uwolniona (Z) lub określają rzeczywisty rozmiar skutków awarii poprzez uwzględnienie ofiar w ludziach, strat w mieniu i środowisku. Parametr R określa zakres prowadzonej akcji ratowniczej i likwidacji skutków katastrofy.
 
 

Tabela 2. Wartość wskaźnika definiującego kategorię skutków S

ratownictwo [małpka] chem.pl