RATOWNICTWO MEDYCZNE
W kontekście specjalizacji medycznych znaczenia nabiera tzw. medycyna ratunkowa rozumiana jako samodzielna dyscyplina medyczna, lub nadspecjalizacja w dyscyplinach: anestezjologii i intensywnej terapii, chirurgii, chorobach wewnętrznych i pediatrii. Realizatorami zadań będą wyodrębnione podmioty ratownictwa medycznego czyli służby, organizacje i osoby, które zgodnie z ustawowymi lub statutowymi zadaniami zobowiązane są do prowadzenia działań z zakresu ratownictwa medycznego.
W systemie ratownictwa medycznego będą funkcjonować tzw. szpitalne odziały ratunkowe przy czym rozumie się przez to wyodrębniony . organizacyjnie oddział szpitalny wyspecjalizowany w działaniach leczniczych w zakresie medycyny ratunkowej, spełniający aktualne kryteria dla tej dyscypliny medycznej. Sposób uruchamiania sil i środków w możliwie najkrótszym czasie zgodnie z przyjętymi normami czasowymi będzie się odbywał w trybie alarmowym.
W ratownictwie przedszpitalnym, obejmującym działania z zakresu ratownictwa medycznego realizowanego w warunkach pozaszpitalnych istotną rolę ma odgrywać zespół ratownictwa medycznego. W jego skład wchodzi lekarz i osoby uprawnione do udzielania kwalifikowanej pomocy medycznej, wyposażone w środek transportu, środki łączności, sprzęt medyczny i leki.
Komplementarnie do niego działa zespól ratowniczo przewozowy w skład którego wchodzą minimum 2 osoby uprawnione do udzielania kwalifikowanej pomocy medycznej, Wyposażone w środek transportu, środki łączności i sprzęt medyczny, działają na zlecenie i w porozumieniu z lekarzem- W określeniu zadań i kompetencji jest stosowane wyróżnienie zdarzenia jednostkowego będącego nagłym zagrożeniem, którego skutki mogą by† opanowane przez rutynową działalność podmiotów ratownictwa medycznego na danym obszarze oraz zdarzenia masowego będącego zagrożeniem, którego skutki przekraczają możliwości opanowania w ramach rutynowej działalności podmiotów ratownictwa medycznego danego obszaru. Niezbędna w sprawnym funkcjonowaniu systemu jest koordynacja medycznych działań ratowniczych zapewniająca współdziałanie podmiotów systemu ratownictwa medycznego i innych służb ratowniczych działających na danym terenie. System Ratownictwa Medycznego zwany dalej Systemem tworzy się w celu zapewnienia pomocy medycznej w stanach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia oraz zarządzania ja kocią świadczeń ratowniczych. System tworzą współdziałające ze sobą na ogólnie obowiązujących zasadach podmioty ratownictwa medycznego, które stosują się również do szczegółowych regulacji obowiązujących na danym obszarze.
Zgodnie z założeniami system zapewnia kadmu człowiekowi w stanie nagłego zagrożenia życia:
1) łatwe i szybkie wezwanie pomocy ujednoliconymi środkami łączności ratunkowej;
2) szybkie przybycie na miejsce zdarzenia wyspecjalizowanych służb ratowniczych
3) podjęcie na miejscu zdarzenia właściwych czynności ratowniczych,
4) wyspecjalizowany, stosowny do potrzeb transport
5) niezwłoczne przyjęcie do najbliższego, stosownego do sytuacji, Szpitalnego Oddziału Ratunkowego,
6) niezwłoczne podjecie stosownego do rodzaju zagrożenia zdrowia lub życia leczenia szpitalnego,
Współdziałanie podmiotów ratownictwa medycznego obejmuje,. takie elementy jak udzielanie wzajemnej pomocy, łączenie i skuteczne wykorzystywanie możliwości technicznych i logistyczno -organizacyjnych stosowanie odpowiedniego zakresu medycznych czynności ratowniczych w ramach posiadanych uprawnień oraz analizę i profilaktykę nagłych zagrożeń. System stanowi integralną część systemu bezpieczeństwa Państwa i współpracuje z Krajowym Systemem Ratowniczo - Gaśniczym i innymi systemami ochrony ludności.
W celu zwiększenia świadomego współuczestniczenia społeczeństwa w działaniach ratowniczych wprowadza się obowiązek realizowany przez właściwe organy administracji rządowej i samorządowej:
1)propagowanie zasad udzielania pierwszej pomocy w środkach masowego przekazu;
2) realizowanie program6w nauczania zasad udzielania pierwszej pomocy na' wszystkich poziomach edukacji;
3) realizowanie rozszerzonych program6w udzielania pierwszej pomocy w szkoleniach specjalnych służb publicznych takich jak policja straż miejska straż pożarna a także personelu obiektów użyteczności publiczne;
W celu zapewnienia możliwości realizacji długofalowej polityki państwa w zakresie rozwoju systemów ratowniczych, organizatorzy Systemu na poszczeg6lnych szczeblach organizacyjnych tworzą programy gromadzenia i opracowywania danych z zakresu medycyny ratunkowej, traumatologii oraz epidemiologii nagłych zagrożeń zdrowia i życia zgodnie z wytycznymi Krajowego Zespołu ds. Medycyny Ratunkowej. Organizacja Systemu Ratownictwa Medycznego oparta jest na podmiotach ratownictwa' medycznego, m.in. na zakładach opieki zdrowotnej, placówkach naukowych czy zorganizowanych służbach działających, na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Szpitalne Oddziały Ratunkowe są podstawą Systemu. Zostaną określone zasady organizacji i akredytacji Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych w celu zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń. Wytyczne Krajowego Zespołu ds. Spraw Medycyny Ratunkowej określą kompetencje i zakres odpowiedzialności ordynatora szpitalnego oddziału ratunkowego, Przy ocenie akredytacyjnej będą brane pod uwagę określone standardy procedur ratowniczych i wyposażenia sprzętowego podmiotów ratowniczych na poszczególnych poziomach kompetencji oraz normy czasowe dla działań ratowniczych, wymogi techniczne dotyczące środków transportu i środków łączności stanowiących wyposażenie zespołów Ratownictwa Medycznego i Zespof6w Ratowniczo - Przewozowych.
Zespoły Ratownictwa Medycznego, Zespoły Ratowniczo - Przewozowe i inne podmioty ratownictwa medycznego realizujące zadania ratownictwa przedszpitalnego stacjonują w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych, stacjach Pogotowia Ratunkowego określonych Jednostkach Ratowniczo - Gaśniczych PSP lub innych miejscach wskazanych przez starostę lub wojewodę. Wojewoda lub starosta powołują zgodnie z przepisami o samorządach Zespoły do Spraw Medycyny Ratunkowej odpowiednio na szczeblu województwa i powiatu. Ordynator właściwego terytorialnie szpitalnego oddziału ratunkowego nadzoruje funkcjonowanie Systemu na danym terenie, przy czym nadzór len obejmuje w szczególności:
1) medyczne działania ratownicze realizowane przez podmioty ratownictwa medycznego w warunkach pozaszpitalnych
2) okresową analizę poziomu wyszkolenia i wyposażenia personelu ratowniczego
3) ocenę przestrzegania procedur i standardów szpitalnych działań ratowniczych
4) ocenę funkcjonowania poszczególnych podmiotów ratownictwa medycznego w oparciu o analizę dokumentacji przeprowadzonych działań ratowniczych.
Za koordynację medycznych, działań ratowniczych na danym terenie odpowiedzialny jest ordynator właściwego terytorialnie szpitalnego oddziału ratunkowego lub wyznaczony przez niego specjalista medycyny ratunkowej Nowym istotnym założeniem jest działanie Systemu Ratownictwa Medycznego polegające na:
1) ujednoliceniu systemu łączności ratunkowe,
2) dysponowaniu poszczególnych służb i jednostek działających w systemie żalenie od sytuacji rodzaju i prognozowanych skutków nagłego zdarzenia,
3) współdziałaniu innych jednostek ratowniczych biorących udział w akcji ratowniczej,
4) ujednoliceniu zakresu i rodzaju procedur postępowania na miejscu zdarzenia,
5) ujednoliceniu zasad transportu osób w stanie zagrożenia zdrowia lub życia,
6) określeniu programów nauczania i standardów doskonalenia zawodowego poszczególnych grup działających na różnych szczeblach systemu,
7) ujednoliceniu przeprowadzania egzaminów i oceny kwalifikacji osób i zespołów ratowniczych dopuszczanych do współdziałania w systemie, zgodnie z wymogami międzynarodowymi,
8) ujednoliceniu dokumentacji oraz sposobów oceny jakości i skuteczności funkcjonowania Systemu.
9) ujednoliceniu planów postępowania na wypadek zdarzeń masowych, klęsk żywiołowych oraz nietypowych zagrożeń miejscowych,
10) nadzorowaniu i koordynowaniu funkcjonowania Systemu przez Krajowego Specjalistę Medycyny Ratunkowej. działającego przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej,
Wprowadza się zasadę decentralizacji Systemu Ratownictwa Medycznego na szczeblu województwa ( regionu) i powiatu, która polega min, na dostosowaniu standardów ogólnokrajowych do możliwości i potrzeb lokalnych w skali województwa i powiatu, tworzeniu lokalnych, wojewódzkich i powiatowych sieci łączności Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych przy wieloprofilowych szpitalach, spełniających kryteria europejskie do organizowania takich oddziałów.
Uruchamianie odpowiednich szczebli Systemu następuje w zależności od rozmiaru zagrożenia. Podmioty ratownictwa medycznego uruchamiane są poprzez ujednolicony. powszechnie dostępny system powiadamiania, zapewniający stałą łączność pomiędzy operatorami poszczególnych telefonicznych numerów alarmowych.
Zintegrowane stanowisko ratownicze koordynuje pracę wszystkich punktów alarmowych Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczego oraz przepływ informacji pomiędzy innymi rodzajami służb, dysponując zdublowanym systemem łączności z ich operatorami. Szczegółowe zasady dysponowania podmiotów ratownictwa medycznego w trybie alarmowym podczas zdarzeń jednostkowych oraz zdarzeń masowych zgodne ze standardami krajowymi zostaną opracowane pod nadzorem ordynatora właściwego terytorialnie szpitalnego oddziału ratunkowego.
Podmioty Systemu Ratownictwa Medycznego zobowiązane są do regularnego przekazywania do stanowisk kierowania danych na temat aktualnego potencjału sił i środk6w, możliwości transportowych, zabezpieczenia logistycznego miejsca zdarzenia, możliwości hospitalizacji, procedur diagnostycznych i zabiegowych. Ponadto kierownicy podmiotów ratownictwa medycznego zobowiązani są do udziału w opracowywaniu powiatowych i wojewódzkich planów ratowniczych. W przypadku zdarzeń masowych do działań włącza się siły i środki ratownictwa medycznego z obszarów sąsiednich na uzgodnionych uprzednio zasadach. Szpitalne Oddziały Ratunkowe biorą udział w opracowywaniu właściwych terytorialnie procedur postępowania w sytuacjach nietypowych, a w szczególności w razie konieczności hospitalizacji lub/i dekontaminacji dużej liczby poszkodowanych, zapewnienia dostępu do terapii hiperbarycznej, procedur transplantacyjnych, zabiegów naczyniowych oraz operacji naprawczych urazów kręgosłupa. Weryfikacja ich skuteczności odbywa się głównie poprzez analizę działań rzeczywistych i regularnych ćwiczeń zakładowych.
Na poszczególnych szczeblach organizacyjnych Systemu organizuje się stale dostępne centra informacyjne udzielające informacji na temat leczenia i rehabilitacji osób w sytuacjach strat masowych i klęsk żywiołowych. System finansowany jest przez budżet państwa, samorządy na zasadzie dobrowolności, organizacje zobowiązane na mocy przepisów o powszechnych ubezpieczeniach zdrowotnych oraz inne podmioty na zasadzie dobrowolności. Zasady finansowania ratownictwa medycznego na autostradach określi porozumienie zawarte pomiędzy Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej a koncesjonariuszami. Przestawiona koncepcja systemu ratowniczego jest modelem docelowym, wymagającym podjęcia już obecnie wielu działań, ale koniecznym dla zapewnienia jakości usług ich dostępności oraz efektywnego wykorzystania zasobów.