Stosowanie sorbentów.

Stosowanie sorbentów jest przydatne nie tylko w likwidacji skażeń na powierzchni wód, ale również w usuwaniu małych skażeń gruntowych gdy niemożliwe jest stosowanie zbierania mechanicznego, lub w sytuacjach gdy należy usunąć pozostałości toksycznej cieczy i dokładnie oczyścić teren skażony po uprzednim zastosowaniu zbierania mechanicznego, a także w celu zapobiegania jej dalszemu rozprzestrzenianiu się poprzez budowanie sorbentowych wałów osłonowych. Przedstawia to rysunek

W każdym z tych przypadków zużyte sorbenty wraz z zaabsorbowaną substancją należy przygotować do transportu (do miejsca ich neutralizacji lub spalenia), poprzez zamknięcie w szczelnych pojemnikach czyli enkapsulację. Obok zbierania mechanicznego stosowanie sorbentów jest najczęściej stosowana metoda postępowania w czasie likwidacji skażeń spowodowanych przez ciekłe TSP.

Sorbentami mogą być wszystkie substancje posiadające zdolność zatrzymywania toksycznych cieczy wewnątrz przestrzeni porów (absorpcji), lub na swojej powierzchni (adsorpcja), jak również wykorzystujące obydwa zjawiska jednocześnie. Niejednokrotnie w masie sorbentowej wymienionym zjawiskom fizycznym mogą również towarzyszyć reakcje chemiczne, wspomagające proces neutralizacji TSP.

Najbardziej dostępnym rodzajem sorbentów jak również bardzo skutecznym są sorbenty naturalne, które mogą być stosowane w postaci luźnej, snopków , mat, balotów, zapór, poduszek. Zatrzymana za pomocą nich ciecz o ile jest palna może być łatwo zlikwidowana poprzez spalenie. Najlepszymi właściwościami odznacza się tu torf, który po dodatkowej obróbce powiększania hydrofobowości odznacza się najwyższą skutecznością. W warunkach nadzwyczajnych zagrożeń celowym jest wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowych takich jak postrzępiona makulatura, szmaty, skórzane wióry, które można również zaliczyć do naturalnych sorbentów organicznych. Trzeba tu zaznaczyć że zdolność zatrzymywania cieczy przez sorbenty naturalne jest znacznie większa od sorbentów nieorganicznych. Wynosi ona od kilku części wagowych dla trocin, kory liści i igliwia do kilkudziesięciu części wagowych dla odpowiednio spreparowanego torfu. (zob.literatura12, s.82) Sorbenty nieorganiczne można stosunkowo łatwo pozyskać z dziedziny budownictwa i ciepłownictwa. Stosuje się tam maty szklane, które można stosować w naturalnej postaci, wełnę mineralną (maty, poduszki i taśmy), oraz pumeks stosowany do celów izolacyjnych w postaci granulek i ułomków. Poza tym coraz szerzej stosuje się jeszcze nowsze ale i zarazem droższe materiały budowlane, które mogą być wykorzystane w ratownictwie.

Sorbenty nieorganiczne (tonące) natomiast odznaczają się możliwością długoterminowego przechowywania, oraz szeroką dostępnością dla służb ratowniczych. Ich charakterystykę przedstawiono w tabeli.

Coraz powszechniej dostępne są w Polsce sorbenty skonfekcjonowane w postaci gotowych wyrobów nadających się do bezpośredniego użycia w czasie akcji ratowniczej. Na fotografiach przedstawiono dwa przykładowe produkty tego rodzaju, w postaci taśmy i materaca przedstawione na fotografiach sorbcyjnego.

W stosowaniu sorbentów należy się kierować następującymi zasadami (zob.literatura12, s.84-85):

• stosunek masy stosowanych sorbentów do masy rozlanej cieczy powinien wynosić 1:1;
• ze względu na konieczność krótkiego kontaktu z toksyczną cieczą szybko zbierać nasycony sorbent;
• do zbierania dużych plam stosować mechaniczne urządzenia zbierające;
• do zbierania małych plam stosować środki podręczne - wiadra, szufle;
• w czasie silnych wiatrów nie stosować sorbentów sypkich;
• sorbenty skonfekcjonowane (maty, taśmy, poduszki) rozkładać na powierzchni plamy;
• sorbenty skonfekcjonowane syntetyczne po wyciśnięciu stosować wielokrotnie; 
• nie stosować sorbentów organicznych pochodzenia naturalnego do zbierania substancji żrących, agresywnych chemicznie i utleniających ze względu możliwości gwałtownych reakcji i nieobliczalnych skutków;
• w przypadku nieznanych substancji stosować suchy, czysty piasek;
• w przypadku chlorowcowęglowodorów stosować obojętnie chemicznie sorbenty nieorganiczne oraz organiczne pochodzenia naturalnego;
• w przypadku rozlewu palnych rozpuszczalników niewęglowodorowych (estry, alkohole, aldehydy, ketony) nie stosować zbierania mechanicznego lecz palne sorbenty pochodzenia naturalnego;
• przy dużych rozlewach sorbenty stosować jako środek pomocnicy i doczyszczający. 

Powrót do strony głównej